Stres Seviyenizi Azaltmak İçin En İyi 7 Bitki
Stres, sinir sistemi ve hipotalamik-hipofiz-adrenal (HPA) aksda güçlü fizyolojik bir tepkiyi hızlandıran çevresel bir faktör. Vücudumuzun strese karşı doğal tepkisindeki rolüyle tanınan HPA aksı, sinir ve endokrin sistemlerden hormon salgılayan bir grup bez içerir. HPA Ekseninin birincil işlevi, stres tepkisini düzenlemektir.
Çok fazla strese maruz kalmayan kişilerde, HPA Ekseni sağlıklı ve duyarlı kalabilir ve vücudun homeostaziye (1) dönmesine izin verebilir. Bununla birlikte, sürekli stres altında olan insanlar, vucütlarına sakin kalmasını söyleyen sinyallere karşı daha dirençli hale gelir. Bu nedenle vücut, aşırı stres hormonları üretmesine yol açan CRH ve ACTH salgılamaya devam eder. Stres uzun süreli veya yoğunsa, vücudun kaynakları tükenerek bitkinliğe veya tükenmişliğe yol açabilir. Kronik olarak stresli olan vücutta stres hormonlarının artması, bağışıklık sistemini tehlikeye atar ve önemli zihinsel ve fiziksel sağlık sorunlarına (konsantrasyon bozukluğu, hafıza problemleri, depresyon, şizofreni) yol açabilir.
Hayatın koşuşturması içerisinde stresten tamamen kurtulmak mümkün değil ancak bu konuda doğanın mucizeleri bitkilerden faydalanabilirsin. Stres, anksiyete ve ruh halleri üzerinde olan etkileri bilimsel olarak araştırılan ve olumlu sonuçlar elde edilen bitkileri senin için inceledik.
1 - Papatya
Papatya (Chamaemelum nobile), içeriği sebebiyle en yaygın olarak kullanılan ve en değerli bitkilerden biridir. Tıbbi papatya olarak bilinen Alman papatyası (Mayıs papatyası), mide ve bağırsak sıkıntılarını gidermek için kullanılmasının yanında, cilt, ağız yaraları ve soğuk algınlığına karşı da etkilidir. Doğanın bir mucizesi olarak tanımlanan Papatya içerisinde, flavonoidler, C vitamini, kolin, potasyum, organik asitler ve manganez bulunur. (2)
Kurutulmuş hali çay olarak da tüketilen bitki, stresli olduğun günlerde sana yardımcı olabilir. Stresli hissettiğin zamanlarda veya daha rahat bir uyku için rahatlamak istediğinde papatya en doğru seçimlerden biridir.
İçerisinde bulunan flavonoidler, beyinde bulunan benzodiazepin reseptörlerine bağlanarak vücudu rahatlatma görevi görür. Endişe (Anksiyete) konusunda Pennsylvania Üniversitesi'nde yapılan bir araştırmada hafif ve orta derece anksiyete bozukluğu olan kişilerde papatya özütünün semptomları azalttığına yönelik sonuçlar elde edildi. (3)
2 - Lavanta
Lavanta (Lavandula) yüzyıllardır sakinleştirici, uyku ve ruh halini iyileştirmeye destekleyici bir bitki olarak kullanılıyor. Hayvanlar üzerinde yapılan bazı araştırmalarda, lavanta özlerinde bulunan hoş kokulu bir alkol olan Linalool'un güçlü rahatlatıcı etkileri olduğuna dair sonuçlar alındı. (4) (5)
Günde bir kez 80 mg dozunda uygulanan oral lavanta yağının, subsendromal (karma) anksiyete bozukluğuna yönelik genel etkisinin araştırıldığı klinik çalışmalar yapıldı. Anksiyete bozukluğu olan 221 hastada, lavantanın anksiyolitik etkisinin plasebodan daha üstün olduğu; ek olarak huzursuzluk, uykusuzluk ve somatik şikayetlerin semptomlarını iyileştirdiği; genel refah ve yaşam kalitesi üzerinde yararlı bir etkiye sahip olduğuna dair veriler elde edildi. (6) (7)
3 - Passiflora
Passiflora (Passiflora incarnata), diğer adıyla Çarkıfelek çiçeği, Güney Amerika'nın tropikal bölgelerine özgü bir bitkidir. Gövdesi on metreye kadar büyüyebilen passifloranın büyük beyaz yapraklı çiçekleri ve üzerlerinde mor veya pembe ipliklerden oluşan bir taç ve turuncu anterli erkek organları vardır. Meyvesi ise çok tohumlu, sarımsı kahverengi bir tür duttur.
Son yıllarda oldukça tanınan bu bitki, genellikle stres, anksiyete, huzursuzluk, uykusuzluk ve depresif durumların etkilerini hafifletmek için bitkisel takviye olarak kullanılıyor. Hayvanlar üzerinde yapılan bir çalışmada, uzun süreli kullanımı sonucunda, stres seviyesinde azalma olduğuna dair veriler elde edildi. (8)
Kronik uykusuzluğa sahip olan kişilerde Passiflora kullanımı, uyku bozukluğu, hafıza kaybı ve dejeneratif beyin hastalıklarının tedavisinde destekleyici terapötik bir etki yaratabilir. (9) (10)
4 - Melisa
Tıbbi kullanımına ilişkin kayıtların 2000 yıl öncesine kadar giden Melisa (Melissa officinalis), Kuzey Afrika, Güney Avrupa ve Asya'da yabani olarak yetişen bir bitkidir. Oluklu veya tırtıklı, yoğun yeşil yapraklara sahip olan bitki, küçük, soluk sarı çiçeklerle ilkbahar ve yaz aylarında çiçek açar. Melisa yaprakları limon tadındadır ve bu nedenle içeceklerde ve tentür üretiminde sıklıkla kullanılır. (11)
Son yıllarda melisanın stres, rahatlama ve ruh haline etkilerine yönelik çalışmalar yapıldı. 2004 yılında yapılan bir araştırmada, melisanın stresin yarattığı olumsuz ruh halini hafiflettiğine yönelik sonuçlar elde edildi. Küçük bir örneklem grubunda yapılan çalışma sonucunda, melisa verilen katılımcılar, artan bir sakinlik duygusu ve dinç hissettiklerini bildirdiler. Ancak araştırmanın sonunda bu bulguların detaylandırılması için daha çok araştırma yapılması gerektiği vurgulandı. (12)
2014 yılında yapılan diğer araştırmada, melisa içeren gıdaların ruh hali ve bilişsel etkileri incelendi. Bitki, doğal veya yapay tatlandırıcılarla birlikte içeceklere ve yoğurda eklenerek katılımcılara verildi. Katılımcılar, azalan kaygı seviyeleri de dahil olmak üzere ruh hallerinde olumlu etki bildirdiler. (13)
5 - Rezene
Anavatanı Akdeniz ve Yakın Doğu olan Rezene (Foeniculum vulgare), maydanoz ailesinden gelir ve bitki kökü sebebiyle aynı zamanda kereviz familyasındandır. Sarı çiçekli olan bitkinin sapları 200 cm uzunluğa kadar büyür, karakteristik ve etli bir köke sahiptir. Bitki kısımları yemeklerde kullanılan rezenenin bitkisel hammaddesi, acı çeşidi olan Foeniculi amari fructus adı verilen kuru rezene tohumlarıdır. Protein, şeker ve yağ açısından zengin olan tohumlarından değerli bir uçucu yağ elde edilir.
Rezene, tohumları uçucu esansiyel yağ bileşiklerinin yanı sıra amino asitler, fenolik bileşikler ve flavonoidler içerir. Bu tohumların ayrıca apoptotik, hepatoprotektif, antitrombotik, antiviral, antimikrobiyal, antispazmodik, antiinflamatuar, antimutajenik, antipiretik ve antinosiseptif özellikleri vardır. Ayrıca sindirime yardımcı ve gaz giderici etkilere sahip olduğu da bilinmektedir. Doğanın mucizelerinden biri olan rezene, potansiyel bir doğal antioksidan kaynağıdır. Sindirim ve bağırsak problemlerini hafifletmesi sayesinde stres seviyesinin azalmasına da yardımcı olabilir. (14)
6 - Roybos
Antioksidan deposu olan Roybos (Roobios, aspalathus linearis), bağışıklık sistemi, stres ve uykusuzluk üzerindeki olumlu etkileriyle bilinen bir bitki. Yaklaşık olarak 1,5 metre yüksekliğe ulaşan kırmızı bir çalı olan Roybos, Güney Afrika'da yetişir. Yaprakları yaz aylarında toplanır, ezilir ve su ile nemlendirilir, fermente edilir ve güneşte kurutulur. Kafein içermemesi sayesinde siyah ve yeşil çaya bir alternatiftir. Kalp sağlığı, tip 2 diyabet, kemik sağlığı ve sindirim sistemi üzerinde de olumlu etkileri olduğu bildirilmiştir. (15)
7 - Kedi Otu
Kedi otu (Valeriana officinalis) çok eski zamanlardan beri kullanılan şifalı bitkilerden. Hristiyanlık öncesinde Yunan ve Roma bölgelerinde ‘phu’ olarak biliniyordu. Terapötik kullanımları Hipokrat tarafından tanımlanmış olan bitki, II. yüzyıldan itibaren uykusuzluk için reçete edilmiştir. XVI. yüzyılda asabiyet, titreme, baş ağrısı ve kalp çarpıntısını tedavi etmek için kullanılmıştır. XIX. yüzyılın ortalarında ise tedavi ettiği düşünülen şikayetlerin bazılarına sebep olan bir uyarıcı olarak kabul edildi. II. Dünya Savaşı sırasında İngiltere'de hava saldırılarının stresini azaltmak için de kullanıldığı bilinmektedir. (16)
Endişe, stres ve uyku bozukluklarını azaltmada destekleyici olarak kullanılan bitki, uçucu yağlar, amino asitler, ve hidrokarbonlar içerir. Yatıştırıcı etkiye sahip olan kısmı, bitkinin kökünde bulunan valepotriatlar ve valerenik asittir. (17)
Stres İçin En İyi Destek Herby No Stress Tea
Stresli bir günün ortasında kısacık bir mola vermek ve rahatlamak istersen bir fincan Herby No Stress Tea içebilirsin. Papatya, lavanta, passiflora bitkilerinin rahatlatıcı etkileri; vanilya ve elmanın mis gibi kokusu ihtiyaç duyduğun her an seninle.
Kaynaklar:
(1)https://www.cancer.gov/publications/dictionaries/cancer-terms/def/homeostasis
(2) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2995283/
(3) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3600416/
(4) https://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT01809067
(5) https://www.sciencedaily.com/releases/2018/10/181023085648.htm#:~:text=Numerous%20studies%20now%20confirm%20the,alcohol%20found%20in%20lavender%20extracts
(6) https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21170695/
(7) https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20512042/
(8) https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26814055/
(9) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7766837/
(10) https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30951822/
(11) https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15272110/
(12) https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15272110/
(13) https://www.mdpi.com/2072-6643/6/11/4805/htm
(14) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7070762/
(15) https://www.healthline.com/nutrition/rooibos-tea-benefits#TOC_TITLE_HDR_3
(16) https://ods.od.nih.gov/factsheets/Valerian-HealthProfessional/
(17) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8077445/
Bu sitede bulunan metinler, görseller, öneriler ve diğer materyaller bilgilendirme amaçlıdır ve hiçbiri tıbbi bir tavsiye değildir. Ayrıca bu sitedeki hiçbir içerik profesyonel teşhis ve tedavinin yerini alamaz. Herhangi bir sağlık sorununuz varsa, yeni bir beslenme, diyet programı deneyecekseniz lütfen önce doktorunuza başvurunuz.
Bu sitede yer alan metinlerdeki bilgiler, referansları verilen kaynaklara aittir.